Bayram ve tatillerin ardından uzun süre ara verdiğimiz yazılarımıza tekrar devam ediyoruz.
Bu yazıda sizlere otonom araçlara doğru giderken, teknolojik altyapısını oluşturan İleri Sürüş Destek Sistemleri’nden (ADAS) bahsetmek istiyorum.
Nisan ayında yayınladığımız “OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜ ŞEKİLLENDİREN 5 TREND” başlıklı yazımızda otomotiv sektörünün gelecek “CASE+Y” kapsamında gelişeceğini yazmıştık. Bu kısaltmada “A” harfi ile kastedilen Autonomous yani otonom araçlardır. Yıllarca otomobil yani kendi kendine hareket eden tanımından sonra otonom tabiri yani kendi kendine gidebilen araçlar hayatımıza çok ciddi farklar getirecek.
Otonom Araçlar
Otonom araç, belli oranda sürücü desteği ya da hiç sürücü desteği olmadan gidebilen araç anlamına gelmektedir. Tabi araçlar bir anda otonom hale gelmeyecek, bu geçiş teknolojik gelişme, iletişim altyapısı (5G), hukuksal altyapı, tüketici eğilimleri, şehirleşme ve altyapı vb. bir çok faktöre bağlı olarak gerçekleşecek.
Uluslararası tanımlamada otonom araçlar 5 seviye olarak ifade edilmektedir. Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzere ilk 3 seviyede aracın belli oranda kendi kendine gidebilmesi mümkün olsa da belli durumlarda sürücü desteği gerekmekte. Tam olarak otonom diye ifade edeceğimiz otonom araçlar 4 ve 5. Seviyeler olacak. Şu an yollarda dolaşan en üst seviye otonom araçları 3.seviye olarak tanımlamak mümkün.
Günümüzde Kullanılan Sürüş Destek Sistemleri
Başka bir yazımızda otonom araçları uzun uzadıya yazarız. Ancak bu yazıda otonom aracın ayak sesleri olan sürüş destek sistemleri-ADAS’tan bahsedeceğim. Bugün ileri seviye bir araçta onlarca sürüş destek sistemleri var. Bunlardan bazılarını muhtemelen çoğu kimse deneyimlemiştir. Bunlardan bazılarını aşağıdaki gibi listeleyebiliriz;
- Hız sabitleme sistemi (CCS)
- Hız sınırlama sistemi (Speed Limiter)
- ACC (Adaptif hız sabitleyici)
- Şehir acil fren fonksiyonu (CNB) bulunan ön asistan çevre gözetleme sistemi
- Ön çarpışma ikaz sistemi(FCWS)
- Fren yardımı/Kaza önleme
- Çoklu çarpışma freni
- Şerit takip asistanı (Şerit asistanı)(LKA)
- Şerit Terketme İkazı(LDW)
- Şerit Merkezleme(LC)
- Şerit Değiştirme Asistanı
- Trafik işareti algılama (VZE, TSR)
- Maskelenmiş uzun far (MDF) bulunan uzun far asistanı (FLA)
- Optik park sistemi (OPS)
- Park mesafe kontrolü (PDC)
- Park manevra asistanı(Park yardımı) (PLA)
- Geri vites kamerası
- Lastik kontrol göstergesi (RKA)
- Yorgunluk algılama (MKE)
- Gece görüş
- Otonom acil fren(AEB)
- Öndeki aracın hareket etme ikazı(FVDW)
- Arka trafik ikazı
- Kör nokta algılama
- Yokuş kalkış desteği
- Yokuş iniş desteği
- Otomatik far sistemi
- Yağmur sensörü
- Kendiliğinden kararan dikiz aynası
- Akıllı far yardımı (IHC)
- Adaptif aydınlatma
- Kavşak ikazı
- Öncelik ikazı
- Kaçınma ikazı
- Hız limiti asistanı
- Ters yön ikazı
- Ön bölge asistanı
- Lastik basınç gözleme (TPMS)
- Trafik ikazı
- Arka trafik ikazı
ADAS Kavramı ve Amacı
İleri Sürücü Yardım Sistemleri (ADAS), araç güvenliğini artırmak için teknolojiyi ve mevcut araç sistemlerini kullanır. Bunun temel amacı; potansiyel olarak yorgun veya dikkati dağılmış sürücülere uyarı ve/veya müdahale sağlayarak yolcu güvenliğini artırmak. Başka bir deyişle; ADAS, daha güvenli bir sürüş deneyimi sağlayan gelişmiş bir teknolojidir.
ADAS’ın amacı, araç, sürücü ve yolcu ve çevredeki çevre için daha güvenli bir sürüş deneyimi sağlamaktır. ADAS’ın birincil hedefi kazaları azaltmaktır.
Faydaları ise;
- Yorgun veya dikkati dağılmış sürücülerin neden olduğu kazalarda/yaralanmalarda/ölümlerde azalma
- Otonom araçlara giden yol
- Artan trafik akışı
ADAS sistemleri bu işi nasıl yapıyor?
Kameraların, sensörlerin, bilgi işlem gücünün ve elektronik olarak kontrol edilen sistemlerin kullanılması, değişen koşulları yorumlayabilir ve birçok durumda bir insan sürücünün tepki vermesinden daha hızlı tepki verebilir. Sistem, bekleyen bir durumu sürücüye bildirmek için “Pasif” (Sesli, görsel veya dokunsal geri bildirim sağlayın) veya durumun gerektirdiği şekilde “Aktif” (direksiyon, fren vb. ile müdahale) olabilir.
ADAS, araç çevresini izlemek ve potansiyel olarak tehlikeli durumları tespit etmek için kamera, radar, LIDAR, ultrasonik, kızılötesi, GPS kullanır. Araç, potansiyel olarak tehlikeli bir durum algıladığında, sürücüyü uyaracak veya bir çarpışmayı önlemek için düzeltici önlem alacaktır.
Hedef Kitle ve Kullanım Amaçları
Sürüş destek sistemlerinin temel amacı olan kaza önleme faydası özellikle çok yaşlı ve çok genç kullanıcıların hatalarını ortadan kaldırarak kazaları azaltmaktadır. Her ne kadar bazı özellikleri ile dinamik kullanımı seven genç sürücülerin hoşuna gitmese de beraberinde birçok faydayı beraberinde getirecektir.
Kullanılan bu sürüş destek sistemlerinin faydaları yapılan araştırmalara göre aşağıdaki gibidir. Her sistemin kendi başına olumlu etki yüzdesi hepsini bir araya getirdiğimizde ciddi oranlara yaklaşmakta.
Güncel Gelişmeler
Bu arada Çin’in en büyük arama motoru Baidu da bu arada boş durmuyor. Şirket, çok yakın zamanda taksi hizmetine özel geliştirdiği “Apollo RT6” adlı elektrikli otonom aracını tanıttı. 37 bin dolar fiyata sahip ve 4. seviyede otonom araç, mobil uygulama ile çağrılıp kullanılabilecek.
Konu başlı başına detaylı ve geniş kapsamlı olduğu için satıuş sonrası ve tamir sektörüne etkilerini, hasar oranlarında düşüşleri, hukuksal altyapı ve regülasyonları, ağır vasıta ve otobüslerde kullanımını, ticari uygulamalarını ve pilot çalışmaları gelecek yazılarımızda paylaşacağız.
Hepinize kolay sürüşlü sağlıklı günler dilerim.
Osman Kaya
31 temmuz 2022
